ความหลากหลายทางชีวภาพและสิ่งแวดล้อม
- ระบบนิเวศและไบโอม
- ประชากร
- ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม
- ความหลากหลายของสิ่งมีชีวิตและอนุกรมวิธาน
วัดการประยุกต์ใช้ความรู้ซึ่งมีเนื้อหาตามสาระการเรียนรู้แกนกลางและสาระการเรียนรู้เพิ่มเติม
กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี (ฉบับปรับปรุง พ.ศ. 2560) ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐานพุทธศักราช 2551
ได้แก่ สาระที่ 1 วิทยาศาสตร์ชีวภาพ และสาระชีววิทยา
การถ่ายทอดลักษณะทางพันธุกรรมของโรคชนิดหนึ่งในครอบครัวหนึ่ง เป็นดังนี้
จากข้อมูล ข้อใดถูกต้อง
การถ่ายทอดลักษณะทางพันธุกรรมของโรคดังกล่าวเป็นแบบ Autosomal recessive inheritance โดยสังเกตจากการที่พ่อแม่ไม่เป็นโรคแต่มีลูกเป็นโรค แสดงว่าลูกที่เป็นโรคต้องได้รับแอลลีลด้อยจากพ่อและแม่ และการที่ลูกสาวเป็นโรคโดยที่พ่อไม่เป็นโรค แสดงว่ายีนนี้ถ่ายทอดผ่านทางออโตโซม ดังนั้น คนที่จะแสดงอาการของโรค ต้องมีจีโนไทป์เป็น homozygous recessive (aa)
หากพ่อแม่ไม่เป็นโรค แต่ลูกเป็นโรค แสดงว่าพ่อและแม่ต้องเป็นพาหะของโรค หรือมีจีโนไทป์แบบ เฮเทอโรไซกัส (Aa) ดังนั้น ตัวเลือกที่ 4 การที่คนที่ 1 ในรุ่น IV เป็นโรค แสดงว่าคนที่ 5 และ 6 ในรุ่น III เป็นพาหะของโรค จึงเป็นตัวเลือกที่ถูกต้อง
จากการระเบิดของภูเขาไฟใต้ทะเลทำให้เกิดเกาะใหม่ขึ้นจากการแข็งตัวของลาวา นักวิทยาศาสตร์สำรวจสิ่งมีชีวิตที่อาศัยอยู่บนเกาะแห่งนี้ พบผู้ผลิต 4 กลุ่ม (A-D) ประกอบด้วยไลเคน หญ้า ไม้พุ่ม และไม้ต้น ซึ่งมีการเปลี่ยนแปลงมวลชีวภาพต่อพื้นที่ตามเวลา จนสังคมสิ่งมีชีวิตเข้าสู่สังคมสมบูรณ์ที่เป็นป่าดิบชื้น ดังกราฟ
จากข้อมูล กราฟใดเป็นไปได้มากที่สุดในการแสดงมวลชีวภาพของไม้ต้นและไลเคน ตามลำดับ
จากสถานการณ์เกาะแห่งนี้เกิดจากการแข็งตัวของลาวาแสดงว่า เกิดการเปลี่ยนแปลงแทนที่แบบปฐมภูมิ ซึ่งเป็นกระบวนการเปลี่ยนแปลงแทนที่ของสิ่งมีชีวิตบนพื้นที่ที่ไม่เคยมีสิ่งมีชีวิตอาศัยอยู่มาก่อนสิ่งมีชีวิตกลุ่มแรกที่เข้ามาอาศัยในการเป���ี่ยนแปลงแทนที่จะเป็นสิ่งมีชีวิตขนาดเล็กที่สามารถดำรงชีวิตอยู่ ในสภาพแวดล้อมตอนเริ่มต้นได้ เช่น ไลเคน (D) โดยสิ่งมีชีวิตกลุ่มแรกเหล่านี้จะค่อยๆ ทำให้สภาพแวดล้อมเปลี่ยนแปลงไปทำให้เกิดดินและมีความชื้นที่เพิ่มขึ้น จนทำให้มีสิ่งมีชีวิตกลุ่มที่สอง เช่น หญ้า (C) เกิดขึ้นมาเป็นสิ่งมีชีวิตเด่นแทนที่
เมื่อเวลาผ่านไปจะเกิดการสะสมของซากสิ่งมีชีวิตที่ตายไปและทับถมกันจนกลายเป็นชั้นดินที่หนา และอุดมสมบูรณ์มากขึ้น จึงพบสิ่งมีชีวิตกลุ่มอื่นเข้ามาแทนที่ เช่น ไม้พุ่ม (B) และไม้ต้น (A) ตามลำดับ และพัฒนาเป็นสังคมสมบูรณ์ในที่สุด ซึ่งไม้ต้นจะเป็นพืชเด่นที่มีมวลชีวภาพสูงที่สุดเมื่อเทียบกับผู้ผลิตอีก 3 กลุ่ม เนื่องจากในสถานการณ์ระบุว่าสังคมสมบูรณ์ คือ ป่าดิบชื้น
ดังนั้น ตัวเลือกที่ 2 จึงเป็นคำตอบที่ถูกต้อง
จากการศึกษาการสูญเสียความสามารถในการเรืองแสงที่เกิดจากมิวเทชันของแบคทีเรีย 3 สายพันธุ์ ได้แก่ A B และ C นักวิจัยใช้เทคนิค PCR และเจลอิเล็กโทรฟอรีซิส เพื่อศึกษายีนเรืองแสงเทียบกับแบคทีเรียสายพันธุ์ที่สามารถเรืองแสงได้ผลดังภาพ ก และศึกษาขนาดของโปรตีนที่ได้จากยีนเรืองแสง ผลดังภาพ ข
หมายเหตุ: ในภาพ ข กำหนดให้น้ำหนักโมเลกุลของโปรตีนแปรผันตรงกับความยาวของสายพอลิเพปไทด์
ข้อใดถูกต้องเกี่ยวกับมิวเทชันในแบคทีเรียแต่ละสายพันธุ์
จากผลของการศึกษายีนเรืองแสงของแบคทีเรียสายพันธุ์ C สรุปได้ว่า ยีนของสายพันธุ์ C มีขนาดเล็กกว่าแบคทีเรียเรืองแสงปกติ และผลจากการศึกษาโปรตีนพบว่า โปรตีนของสายพันธุ์นี้มีน้ำหนักโมเลกุลน้อยกว่าแบคทีเรียเรืองแสงปกติ ซึ่งการที่ยีนมีขนาดเล็กลงเป็นผลมาจากการขาดหายของนิวคลีโอไทด์ ส่วนการที่โปรตีนมีขนาดสั้นลง อาจเกิดมาจากการเปลี่ยนแปลงของยีนที่ทำให้เกิดรหัสหยุด (stop codon) ก่อนหน้าตำแหน่งในยีนปกติ จึงส่งผลให้โปรตีนที่สังเคราะห์ได้มีน้ำหนักโมเลกุลลดลง
พิจารณาตัวเลือก 1 “สายพันธุ์ A อาจมีการแทนที่คู่เบส ทำให้โปรตีนมีน้ำหนักโมเลกุลเพิ่มขึ้น”
ผิด เพราะจากผลการศึกษาโปรตีนที่ได้จากยีนเรืองแสงของแบคทีเรียสายพันธุ์ A มีน้ำหนักโมเลกุลน้อยลง
พิจารณาตัวเลือก 2 “สายพันธุ์ B อาจมีการแทนที่คู่เบส ทำให้โปรตีนมีน้ำหนักโมเลกุลลดลง”
ผิด เพราะจากผลการศึกษาโปรตีนที่ได้จากยีนเรืองแสงของแบคทีเรียสายพันธุ์ B โปรตีนมีน้ำหนักโมเลกุลเท่าเดิม
พิจารณาตัวเลือก 3 “สายพันธุ์ B อาจมีการเพิ่มขึ้นของนิวคลีโอไทด์ แต่ยังคงทำให้กรดแอมิโนมีลำดับเช่นเดิม”
ผิด เพราะการเพิ่มขึ้นของนิวคลีโอไทด์ ทำให้ลำดับกรดแอมิโนมีการเปลี่ยนไป
โดยอาจจะเพิ่มขึ้นหรือลดลง
พิจารณาตัวเลือก 4 “สายพันธุ์ C อาจมีการแทนที่คู่เบสที่ทำให้ดีเอ็นเอมีประจุลบมากขึ้น”
ผิด เพราะการแทนที่คู่เบสเป็นการเปลี่ยนเบสของนิวคลีโอไทด์ไม่มีการเปลี่ยนแปลงฟอสเฟตบนดีเอ็นเอ ดังนั้นประจุของสายดีเอ็นเอจึงไม่มีการเปลี่ยนแปลง
ดังนั้น ตัวเลือก 5 จึงเป็นคำตอบที่ถูกต้อง
การทดสอบหมู่เลือดของบุคคล 3 คน โดย���ช้ชุดตรวจหมู่เลือดระบบ ABO และระบบ Rh ได้ผลดังตาราง
หมายเหตุ:
– ชุดตรวจหมู่เลือด ประกอบด้วย
น้ำยา Anti-A ทำปฏิกิริยากับ แอนติเจน A เกิดการตกตะกอนของเลือด
น้ำยา Anti-B ทำปฏิกิริยากับ แอนติเจน B เกิดการตกตะกอนของเลือด
น้ำยา Anti-D ทำปฏิกิริยากับ แอนติเจน D (Rh) เกิดการตกตะกอนของเลือด
– สัญลักษณ์ + หมายถึง พบการตกตะกอนของเลือด
– สัญลักษณ์ – หมายถึง ไม่พบการตกตะกอนของเลือด
พิจารณาข้อความต่อไปนี้
ก. คนที่ 1 มีแอนติเจน B ที่ผิวเซลล์เม็ดเลือดแดง สามารถให้เลือดกับคนที่ 3 ได้
ข. คนที่ 2 ไม่พบแอนติบอดี A และ B ในพลาสมา สามารถรับเลือดจากคนที่ 1 ได้
ค. คนที่ 3 ไม่พบแอนติเจน Rh บนผิวเซลล์เม็ดเลือดแดง และสามารถให้เลือดกับคนที่ 2 ได้
ข้อความใดกล่าวถูกต้อง
จากผลการทดสอบเลือดของบุคคลทั้ง 3 คน สามารถสรุปได้ดังตาราง
เมื่อพิจารณาแต่ละข้อความ พบว่า
ก.ผิด เพราะคนที่ 1 มีหมู่เลือด B/Rh+ มีแอนติเจน B และแอนติเจน Rh ที่ผิวเซลล์เม็ดเลือดแดง
จึงไม่สามารถให้เลือดกับคนที่ 3 ที่มีหมู่เลือด O/Rh- ได้ เนื่องจากผู้รับมีแอนติบอดี A และ B ในพลาสมา
ข.ถูกต้อง เพราะคนที่ 2 มีหมู่เลือด AB/ Rh+ สามารถรับเลือดจากคนที่ 1 ที่มีหมู่เลือด B/ Rh+ ได้
เนื่องจากพลาสมาของคนที่ 2 ไม่พบแอนติบอดี A และ B นอกจากนี้บุคคลทั้งสองยังมีหมู่เลือด Rh+
เหมือนกันจึงไม่สร้างแอนติบอดี Rh ในพลาสมา
ค.ถูกต้อง เพราะคนที่ 3 มีหมู่เลือด O/ Rh- จึงไม่มีแอนติเจน A, B และ Rh บนผิวเซลล์เม็ดเลือดแดง
ดังนั้นจึงสามารถให้เลือดกับคนที่ 2 ที่มีหมู่เลือด AB/ Rh+ ได้
ดังนั้น ตัวเลือก 4 จึงเป็นคำตอบที่ถูกต้อง
สายใยอาหารหนึ่ง เป็นดังแผนภาพ
ข้อความต่อไปนี้ถูกต้องใช่หรือไม่
คำตอบที่ถูกต้องคือ 1. ไม่ใช่ 2. ไม่ใช่ 3. ใช่
คำอธิบาย
1. ไม่ใช่ เนื่องจากสายใยอาหารนี้มีจำนวนโซ่อาหารแบบผู้ล่าเท่ากับจำนวนโซ่อาหารแบบเศษอินทรีย์ ดังนี้
โซ่อาหารแบบผู้ล่า จำนวน 3 โซ่อาหาร ได้แก่
โซ่อาหารแบบเศษอินทรีย์ จำนวน 3 โซ่อาหาร ได้แก่
2. ไม่ใช่ เนื่องจากพลังงานจากไส้เดือนดินที่ถ่ายทอดไปยังนกและไปยังแมวป่าจะไม่เพิ่มขึ้นตามลำดับขั้นการกิน เพราะพลังงานเริ่มต้นที่มีอยู่ในผู้ผลิตจะไม่สามารถถ่ายทอดไปยังผู้บริโภคลำดับถัดไปได้ทั้งหมด และจะลดลงไปเรื่อย ๆ ตามลำดับขั้นการกินจนถึงผู้บริโภคลำดับสุดท้าย
3. ใช่ เนื่องจากหากมีการใช้สารฆ่าแมลงในการปลูกข้าวโพด กิ้งก่าจะมีความเข้มข้นของสารฆ่าแมลงที่สะสมในเนื้อเยื่อมากกว่าตั๊กแตน เนื่องจากผู้บริโภคลำดับสูง ๆ จะมีการสะสมสารพิษมากกว่าผู้บริโภคลำดับต่ำกว่าจากการเกิดไบโอแมกนิฟิเคชัน